El ikaviano más joven ( serbocroata : mlađi ikavski ), también llamado ikaviano occidental/neoshtokaviano occidental ( serbocroata : zapadni ikavski/zapadni novoštokavski ikavski ), o dialecto bosnio-dálmata ( bosansko-dalmatinski dijalekat ), es un subdialecto del serbo shtokaviano . -Croata hablado principalmente por croatas en Croacia, Bosnia y Herzegovina, Serbia e Italia, menos por bosnios y rara vez por serbios en Bosnia y Herzegovina. La mayoría de los hablantes utilizan el alfabeto latino . [1]
En Croacia se habla en zonas de Gorski kotar , al sur de Novi Vinodolski en el interior de Lika , en Kordun , en Eslavonia central , en Dalmacia y en pequeñas zonas de las islas dálmatas de Šolta , Brač , Hvar y Korčula . [1] [2]
En Bosnia y Herzegovina al oeste de los ríos Bosna y Neretva , y en la región de Bačka de Hungría (inc. Budapest ) y la provincia autónoma de Vojvodina de Serbia . En Italia se habla en Molise . [1] [2] [3]
El dialecto es un subdialecto del grupo de dialectos shtokavianos, específicamente el subgrupo shtokaviano occidental. [4] Es un descendiente del shtokaviano occidental que se hablaba en partes de Dalmacia, Bosnia occidental y Herzegovina occidental, que tenía varias características típicamente occidentales como schakavismo, ikavismo, reflejo "j", acento agudo, etc., por el cual está estrechamente relacionado. al dialecto chakaviano. [5]
Aunque la característica vocal del dialecto es su reflejo yat ikaviano (*/ě/ > /i/), existen algunas diferencias locales con ejemplos raros de reflejo ekaviano o ijekaviano. [6] Tiene algunas similitudes con el dialecto chakaviano y eslavo del sur . [1] Lo mismo puede decirse de la morfología, con cierta influencia italiana también. [7]
La acentología tiene cuatro acentos, a veces también un acento agudo antiguo , mientras que en el caso del eslavomolisano suele haber dos acentos debido a la italianización. [8] Las características del acento ikaviano más joven pueden considerarse como una de las bases del idioma croata estándar. [8]
El léxico tiene muchos préstamos turcos, aparte del slavomolisano y los discursos costeros que tienen más préstamos italianos, mientras que en Bačka también hay influencias húngaras y alemanas (el alemán está presente también en Lika). [9] Existen muchas palabras comunes con el dialecto chakaviano (como "grem", "tovar", "muka", "iskat", "hiža", "lačan", "povidat", "zabiti", "dažd/daždit" , "pot", "vlasi", etc.). [9]
En algunos casos, como en el área de Slunj , hoy los hablantes más jóvenes de ikaviano shtokaviano podrían describirse como hablantes anteriores de ikaviano chakaviano shtokavizados. [10]
El dialecto se puede dividir a su vez en subdialectos Ikavian Schakavian (Šćakavian; de šćakavski ) e Ikavian Shtakavian (Štakavian; de štakavski ): [3] [11]
En la literatura también se pueden encontrar términos como subdialecto Makarska-Primorje y subdialecto Livno-Vrbas (ambos schakavianos), subdialecto Western Hum y subdialecto Biokovo-Cetina (ambos shtakavianos). [5] Se pueden dividir en Schakavian y Shtakavian, que tienen una transición de "-l" a "-o" o "-a": [4]
Estas divisiones indican la existencia migratoria anterior al siglo XVI de varios dialectos y lenguas vernáculas locales diferentes. [5]
Teniendo en cuenta el reconocimiento del estatus nacional e internacional de las lenguas vernáculas locales, existen el dialecto Slavomolisano (con algunas influencias Chakavian) y el dialecto Bunjevac .
En 2018, Serbia finalizó la estandarización del dialecto Bunjevac en Serbia. [12] [13]
Desde 2021, Croacia clasificó el dialecto Bunjevac en tres subramas histórico-etnológicas: dálmata, danubiana y litoral-Lika. [14]
Bunjevački rečnik je audio-rečnik koji za cilj ima da predstavi realnu, svakodnevnu i spontanu upotrebu bunjevačkog govora. Zamišljen je kao baza koja će moći da se dopunjuje i proširuje. Kao osnova rečnika korišćeni su audio snimci prikupljani tokom istraživanja bunjevačkih običaja i govora od strane Balkanoločkog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti tokom 2009. godine. Rezultati tog istraživanja objavljeni su monografiji "Bunjevci - Etnodijalektološka istraživanja 2009"1. Iz tog korpusa uzete su reči i primeri njihove upotrebe, a značenja reči su preuzete iz "Rečnika bačkih Bunjevaca"2. Za svaku reč, kao i za primere postoji zvučni zapis, kako bi bilo moguće čuti njihov autentičan izgovor. Bunjevački govor pripada mlađim štokavskim dijalektima ikavskog narečja. Bunjevci naseljavaju oblast Bačke, i to pretežno mesta u okolini Subotice i Sombora. Pomenuta istraživanja Balkanološkog instituta, obuhvataju govore iz okoline Subotice, tačnije ruralne zajednice Bikovo, Klisa, Đurđin, Mala Bosna, Stari Žednik i Tavankut. Izostavljene su zajednice iz Sombora i Bunjevci iz Mađarske. Bunjevački rečnik je 2013. godine započela Teodora Vuković, Studentkinja master studija na Filološkom fakultetu u Beogradu, uz podršku prof. dr Biljane Sikimić sa Balkanološkog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti. Projekat podržavaju Balkanološki institut i Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine. SANÚ, 2012
Bunjevački govori pripadaju novoštokavskom ikavskom dijalektu štokavskoga narječja hrvatskoga jezika. Govore se u dijelovima Dalmatinske zagore, Ravnih kotara, Like, Primorja, Gorskoga kotara, Slavonije i Baranje. Tim se govorima govori iu Bosni i Hercegovini, Srbiji i Mađarskoj. Povijesno i etnološki razlikuju se tri ogranka: podunavski (Bačka, južna Mađarska i okolica Budimpešte), primorsko-lički (Hrvatsko primorje, Lika i Gorski kotar) te dalmatinski Bunjevci (Dalmacija s dinarskim zaleđem, jugozapadna Bosna i Hercegovina). Svim je Bunjevcima prostorno ishodište jugoistočno dinarsko-jadransko granično područje, a vremensko je ishodište razdoblje srednjega vijeka. Bunjevački ogranci prema povijesnim, etnološkim i lingvističkim istraživanjima pokazuju kulturnu povezanost i bliskost.